Ta nocioni uzesas generale en la nominativo. Ma on povas uzar eventuale ula prepozicioni, prefere de qua stacas inter ta vorto e l'adpozita vorto.

1. Pro ke ni havas sis formi en nia linguo (prezento, pasinto, futuro, single aktiva o pasiva), on usez ta formo qua montras maxim klare la tempo en qua ul ago o stando eventas. En dubitebla kazi on formacez dependanta o mem chefa frazo ek l'infinitivo; lor on trovos quik la justa formo dil infinitivo.

   La chefa frazo en la prezento:

   Exempli:

   • Me opinionas vidar trupo (de) kavalisti malgre la lumozeso (me opinionas ke me vidas la trupi).
   • Me esperas vidor vu che me (me esperas ke me vidos vu).
   • Me opinionas defensir juste nia afero (me opinionas ke me defensis juste).

   La chefa frazo en la pasinto:

   Exempli:

   • Il asertis ne punisar la petuloza pueri (il asertis: me ne punisas la pueri).
   • Il promisis tacor ta fato (il promisis: me tacos la fato).
   • La akuzato kontestis asistir la kunveno (il kontestis, ke il asistis la kunveno).

   La chefa frazo en la futuro:

   Exempli:

   • Il afirmos rikonocar ta viro quale la furtinto (il afirmos ke il rikonocas ta viro).
   • Il propozos audesor duesmafoye da la tribunalo (il propozos ke il esos audata).
   • Me dicos esir dum ta dio en la urbo (me dicos: me esis en la urbo).
2. Transitiva verbo quale infinitivo retenas olua rekta komplemento (akuzativo) en la originala kazo, do en l'akuzativo.
   Exempli:

   • Apene altra linguo ofras tanta facileso di formacar kompozita vorti kam la germana.
   • Omnadie lektar ula jurnalo esas a multi tote necesa laboro.
3. Infinitivo povas anke havar la definita artiklo avan su. On uzas nur rare ica, e precipue se l'infinitivo precize montras tote determinita speco di ago o stando.
    
   

   ---

   [Pag. 48]
   Exempli:

   • Certe me konsentas: obediar esas necesa; ma la obediar tala preskripti esus senkurajigo.
   • Explikar a vu pro quo ya ta experimento klarigas la fenomeno, ne esas facila.
   • Voyajar en nia epoko per la fervoyo od automobilo esas agreablajo a (por) multi; ma la voyajar pede o nur en simpla veturo quale on koaktigesis voyajar en la komenco di l'antea yarcento, ne plezus a kelki de ni.
4. Infinitivo povas esar tam subjekto kam objekto en frazo, do anke dependar de prepoziciono.
   Exempli:

   • Kavalkar e vehar sur ica voyo esas interdiktata.
   • Ombroza laubo rekte apud la bordo invitas onu (onu esas hike rekta komplemento a la verbo) a repozar e meditar.
   • La instruktisto dicis a la urbestro ke lua filio (sua uzesas se esus la filio dil instruktisto, do dil objekto en la relatata frazo) ne havas aparta inklineso a (por) diligente lernar.
   • Donacar felicigas plu multe kam recevar.
   • En la exkurso ni amuzis ni ultre altro per koliar fragi.
   • Demandar pardono pro eroro ne esas defekto di bone edukita homo.
   • Ma flatar defekti di onu, me ne prizas (ta infinitivo kun olua objekto esas rekta komplemento al verbo prizar}.
5. Infinitivo esas ofte komplemento ad ula vorto en la relatata frazo, do preske sempre en la chefa frazo. Takaze la infinitivo uzesas sen prepoziciono. Ma on povas anke per prepoziciono juntar la infinitivo por plu precize klarigar la frazo.

   Infinitivo esas komplemento:

   1. A verbo:
      • Anke prezente la siorini ne ja sucesis tote liberigar su de ta kustumo.
      • Il pretendas vidir me ante ok du en la palaco.
      • Me permisas a me explikar a vu pro quo me agis tale e ne altre.
      • Kande vu esos veninta apud la pordo, suficos poke frapar ita.
   2. A substantivo:
      • La skopo di nia Uniono unionar omna adheranti di nia idiomo esas atingebla nur se omna Unionani penas explikar a ne-Unionani ke nur potenta societo povos exercar sat granda influo a la guvernistaro por venkar la diversa misjudiki pri nia ideo.
      • Sklavi ne havis la yuro (di) laborar por lia intereso ma la devo (di) gardar la intereso di lia patrono.
   3. Ad adjektivo:
      • La regimento esas pronta (por, ad) atakar l'adversi.
      • Esas tre agreabla a ni audar ke nia vicini esis tre kurajoza (por) gastigar dum ta nokto la desertinto.
6. Se infinitivo ne esas absolute bezonata komplemento a vorto en la chefa frazo, on juntez la infinitivo per prepoziciono al frazo.
   Exempli:

   • Kelki opinionas ke onu ne povas juar la vivo sen drinkar alkoholaji.
   • Quala rekompenson il povus recevar per akuzar ta homi?
   • Me konocas nur un modo (di) venjar su en tala kazo; bastonagar tala kanalii.
   • Vice vartar ankore poka tempo, il quik departis pos recevir ta informo.

[Pag. 49]

A 21.  (Adjuntajo)  –  Derivo di adverbo

2. De substantivo (videz D 2)
3. De prepozicioni:
   antee, apude, avane, cise, cirkume, dope, dume, extere, fore, kontree, kune, pose, proxime, sube, supere, trae, transe, ultree, vice.
    
   Exempli:

   • La depeshisto ja esis tante fore ke mea voco ne plus atingis ilu.
   • Ni omni kune iris che il; ma ni ne renkontris il heme (en ilua hemo).
   • Lor la situeso dil mobli esis yena: inter la du fenestri ibe avane esis la divano, hike apud ica parieto la piano ed apude tableto kun muzikalaji, ed kontree apud la parieto sen fenestri bufeto stacas.
   • Supere en la triesma frazo ni explikis quale ta experimento exekutesas.
   Noto 14.  On uzas extere vice eke, interne vice ene.
   Exempli:

   • Extere il ne revelas iraco, ed ilua traiti esis tote tranquila, ma interne esis tote altro.
   • Acensez ta altajo! De supre vu vidos til profunde en la laterala valo en qua este albergo esas tote proxime apud pinto di bosko. Ta esas vua dezirata skopo.

C 13.  Participo dil pasivo

3. De participo pasiva:
   • Preske nur personala nocioni:
     abonito, akuzato, alaktato, amato, amatino, arestato, citato, damnito, delegito, deputito, edukato, erudito, favorato, favoratino, federito, interesato, invitato, jubileato, kaptito, kastrito, komisito, kondamnito, konocato, kreito, kuracato, maskito, operacito, paralizito, pensionato, proskribito, protektato, rafinito, reformito, rekrutito, relegito, salariato, sendito, tutelato.
   • Anke kozala nocioni:
     kompozito, opozato, relatato.

C 14.  Kompozita tempala formi dil pasivo

Quale la formi dil aktivo, tale la formi dil pasivo formacesas per la participo di pasinto e la korespondanta tempala formo dil helpanta verbo:

[Pag. 50]

C 15.  Sintezala formi

C 16.  Nevera reflektiva verbi dil naciona lingui

1. Lokale: (kun o sen movado):
   Exempli:

   • Kande ni camatine pasis sub vua fenestro, la stori ankore esis fixe klozata.
   • La santa civito en la lumo di la luno jacis sub il.
   • Sioro kun libri sub la brakio promenas ja de longe sub la kolonaro.
2. Figurale:
   Exempli:

   • Ni donas sub (en) ica rubriko anekdoti ed altra humoraji.
   • La suceso manifestesas ya sub altra formo; tamen ni esas kontenta.
   • Ta fabrikuro propagesis sub la nomo Klefeolo.
   • Sub la prezido dil sekretario la kunveno apertesis.

[Pag. 51]

1. Lokale (kun o sen movado):
   Exempli:

   • Rido aparas sur la vizajo di ilu
   • makulo sur tapiso
   • skribar sur la surfaco dil shildo
   • stono falis sur la vitro
   • sidar sur kavalo
   • nesto sur arboro
   • pozar fresha kuracala herbi sur vunduro
   • stacar sur un gambo
   • batar sur la dextra vango
2. Figurale:
   Exempli:

   • apogar su sur principo grava
   • societo sur la bazo di reciproka garantio
   • sozar ulo sur plu larja fundamento
   • prenar sur su laboro

1. Lokale (kun o sen movado):
   Exempli:

   • Arjenta bendi cirkum la etuyo
   • Quik rondo de spektanti formacesis cirkum l'ebrio
   • Irar cirkum la gardeno
   • Cirkum la kolo el portis koliari de granati e perli
2. Figurale:
   Exempli:

   • Cirkum la fino dil koncerto
   • Cirkum la quaresma horo

G 20.  -inda  –  aplikesas a verbo por formacar adjektivo qua expresas:  digna di (ne nur bona ma anke mala qualeso).

G 21.  -enda  –  indikas ago quan on devas facar pri ula kozo, quan on qualifikas tale.

G 22.  -ala  –   uzesas por formacar adjektivo qua expresas:

1. apartenanta ad ulo
2. relatanta ulo
3. apta ad ulo
4. dependanta ad ulo

Radiko nur verbo:

[Pag. 52]